لیست بهترین فیلم های معمایی

فیلم پرستیژ | The Prestige | ۲۰۰۶

کریستوفر نولان در میان فیلم‌های جنایی معمایی معمولا در تمام آثارش برای تحت تاثیر قرار دادن مخاطب، فرمول‌های شعبده‌بازی را به کار می‌گیرد تا نمایشی عظیم برپا کند. حالا وقتی که شعبده‌بازی خود موضوع اصلی یک فیلم باشد، موضوع جالبتر هم می‌شود.

نولان در فیلم‌های ابتدایی کارنامه خود تا حدودی به طرح معما در قالب پی‌رنگ قصه وابسته بود و به مرور زمان این جنبه در آثارش کمرنگ‌تر شد. فیلم معمایی پرستیژ شاید آخرین اثر در این فصل از فیلمسازی نولان باشد. داستان این فیلم معمایی درباره رقابت دو شعبده‌باز برای خواباندن مچ دیگری با حدس زدن ترفندهای طرف مقابل و رو کردن چشمه‌های تازه است. همان‌طور که دو رقیب داستان مدام چیزهایی تازه‌ای را کشف می‌کنند، معمای اصلی تا پایان کار آشکار نمی‌شود تا رودست اساسی را راوی قصه مانند یک شعبده‌باز ماهر به تماشاگرانش زده باشد.

عوامل فیلم پرستیژ

• کارگردان: کریستوفر نولان
• تهیه‌کننده: آرون رایدر- اما توماس- کریستوفر نولان
• فیلمنامه‌نویس: جاناتان نولان و کریستوفر نولان (بر پایه رمان پرستیژ اثر: کریستوفر پریست)
• بازیگران: هیو جکمن- کریستین بیل- مایکل کین- اسکارلت جوهانسون- ربکا هال- اندی سرکیس- دیوید بویی- کریستوفر نیم
• موسیقی: دیوید جولیان
• فیلم‌بردار: والی فیستر
• تدوین‌گر: لی اسمیت

۱۰ فیلم برتر کریستوفر نولان

فیلم پیر پسر | Oldboy | ۲۰۰۳

این فیلم جنایی معمایی یکی از مهمترین فیلم‌ها در شناساندن موج جدید سینمای کره جنوبی به جهانیان است و بخشی از سه‌گانه انتقام پارک چان ووک که بسیار مورد تحسین قرار گرفته. فیلم درباره آدم فلک‌زده‌ای است که بی‌خبر از همه جا ربوده می‌شود و برای سالیان سال دور از تمام دنیا و در یک اتاق حبس می‌ماند. با پایان دوران حبس مرموز و ظاهراً بی‌دلیل، به زندگی برمی‌گردد و حالا که چیزی برای از دست دادن ندارد، می‌خواهد از باعث و بانی این مصیبتی که به سرش آمده انتقام بگیرد؛ غافل از آنکه نمی‌داند نقشه‌ای دیوانه‌وار و بزرگتر در کار است…

جدای از پایان بیمارگونه و سنگدلانه فیلم که تماشاگر را تا مرز جنون می‌برد، پیر پسر پر است از صحنه‌های اکشن نفس‌گیری که مدت‌ها هالیوودی‌ها باورشان نمی‌شد چنین چیزی ساخته شده است. بعد از دو دهه از محبوبیت فیلم ذره‌ای کاسته نشده، تا حدی که بازسازی آمریکایی آن از سوی اسپایک لی با واکنش سرد تماشاگران مواجه شد.

عوامل فیلم معمایی پیرپسر یا اولدبوی

• کارگردان: پارک چان-ووک
• تهیه‌کننده: ایم سونگ-یونگ، کیم دونگ-جو
• نویسنده: هوانگ جو-یون، ایم جون-هیونگ، پارک چان-ووک (بر پایه مانگا اولدبوی نوشته گارون تسوچیا)
• بازیگران: چویی مین-سیک، یو جی-ته، کانگ هیه-جونگ
• موسیقی: جو یئونگ-ووک
• فیلم‌بردار: چونگ چونگ-هوون
• تدوین‌گر: کیم سانگ-بوم

فیلم قطار سریع‌السیر شرق | Murder on the Orient Express‎ | ۱۹۷۴

در میان داستان فیلم‌های جنایی معمایی آگاتا کریستی با محوریت شخصیت هرکول پوآرو، قتل در قطار سریع‌السیر شرق از همه شهرت بیشتری دارد، چرا که در عین جذابیت و سرگرم‌کننده بودن با الگوهای معمول کشف جرم و حل معما و همچنین انتظار مخاطب از چنین داستان‌هایی بازی می‌کند. تا پیش از اقتباس تلویزیونی معروف با حضور دیوید سوشی در نقش هرکول پوآرو، فیلم سینمایی ساخته سیدنی لومت با نقش‌آفرینی ستارگانی چون آلبرت فینی، اینگرید برگمن، شان کانری، لورن باکال، ونسا ردگریو، معروفترین و موفق‌ترین اقتباس از این داستان به شمار می‌آمد.

در این فیلم معمایی هرکول پوآرو سوار بر قطاری از استانبول راهی حرکت می‌شود‌ در میانه راه کولاک و برف قطار را متوقف می‌کند. یکی از مسافران با دوازده ضربه چاقو به قتل می‌رسد. پوآرو تحقیقات برای حل معمای قتل را آغاز می‌کند. با کنار هم گذاشتن سرنخ‌ها و شواهد به اطلاعات تازه‌ای دست می‌یابد که نشان می‌دهد این جنایت جنبه‌ها و ابعاد پیچیده‌ و غیرمنتظره‌ای دارد.

فیلم معمایی قطار سریع‌السیر شرق در سال ۱۹۷۵ برنده اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن و کاندیدای ۵ اسکار دیگر (بهترین موسیقی- بهترین طراحی لباس- بهترین فیلمبرداری- بهترین فیلمنامه- بهترین بازیگر نقش اول مرد) شد.

عوامل فیلم قطار سریع‌السیر شرق

• کارگردان: سیدنی لومت
• فیلمنامه‌نویس: پل دن- آنتونی شفر (بر پایه قتل در قطار سریع‌السیر شرق اثر آگاتا کریستی)
• بازیگران: آلبرت فینی- لورن باکال- اینگرید برگمن- ژاکلین بیسه- مایکل یورک- ژان-پیر کسل- شان کانری- جان گیلگد- وندی هیلر- ریچل رابرتس- آنتونی پرکینز- ریچارد ویدمارک- ونسا ردگریو- کالین بلکلی- مارتین بالسام- جرج کولوریس- دنیس کیلی- ورنون دوبتچف- ریچارد رادنی بنت
• موسیقی: ریچارد رادنی بنت
• فیلم‌بردار: جفری آنسورث
• تدوین‌گر: آن وی. کوتس

فیلم معما | Charade | ۱۹۶۳

فیلم معما معروف است به هیچکاکی‌ترین فیلمی که هیچکاک نساخته! گرچه عبارت تبلیغاتی جالبی به نظر می‌رسد، فیلم استنلی دانن با تریلرهای هیچکاکی تفاوت‌های اساسی دارد و به مراتب بامزه و روشن‌تر است.

رجینا لمبرت (با نقش‌آفرینی آدری هیپورن) در بازگشت به خانه متوجه می‌شود که همه چیز توسط شوهرش فروخته شده و از آن بدتر شوهرش به قتل رسیده. بعد پای یک مرد ناشناس که قصد کمک دارد (با نقش‌آفرینی کری گرانت) و کسی که خودش را مأمور سازمان سیا معرفی کرده (والتر ماتائو) به ماجرا باز می‌شود و رجینا می‌فهمد که شوهر مرحومش یک جاسوس حرفه‌ای بوده و الان هم به دلیل گنجینه‌ای که قبلا مخفی کرده، همدستان سابق دنبالش می‌گردند، جان زن نیز شدیدا در خطر است. در ادامه راز پشت راز و دروغ پشت دروغ افشا می‌شود و…

عنوان انگلیسی فیلم (Charade) نام رایج همان بازی آشنای پانتومیم است و اشاره‌ای کنایی به سلسله‌ای از دروغ‌ها و تظاهرها از جانب شخصیت‌ها در جریان قصه محسوب می‌شود. این فیلم در سال ۱۹۶۴ کاندیدای اسکار بهترین موسیقی شد.

عوامل فیلم معما

• کارگردان: استنلی دانن
• تهیه‌کننده: استنلی دانن
• فیلمنامه‌نویس: پیتر استون
• بازیگران: کری گرانت- آدری هپبورن- والتر ماتائو- جیمز کابرن
• موسیقی: هنری مانچینی
• فیلم‌بردار: چارلز لنگ
• تدوین‌گر: جیم کلارک

شاهکار آلفرد هیچکاک 

فیلم شمال از شمال غربی | North by Northwest | ۱۹۵۹

فرانسوا تروفو در گفتگوی طولانی و معروفی که با هیچکاک داشته، کارنامه استاد تعلیق را به فیلم‌هایی که در انگلیس و آمریکا ساخته تفکیک می‌کند و شمال از شمال غربی را چکیده تمام فیلم‌های آمریکایی او می‌داند. تقریبا هر چیزی که در سینمای هیچکاک جنبه‌ای نمادین و مشهور در فرهنگ عامه پیدا کرده، در این فیلم معمایی وجود دارد.

داستان درباره راجر تورن‌هیل (با نقش‌آفرینی کری گرانت) است که با یک نفر دیگر اشتباه گرفته می‌شود و ناخواسته می‌افتد وسط یک بازی جاسوسی پیچیده. تورن‌هیل مدام باید از دست همه فرار کند و زنده بماند و در پایان تصمیم می‌گیرد که این بازی را به هم بزند. این تریلر جاسوسی پر از معما و موقعیت‌های غیرمنتظره بعدا سنگ بنای فیلم‌های مشابهی را گذاشت و سری فیلم‌های جیمز باند و دیگر آثار جاسوسی دهه شصت عموما در پرداخت موقعیت‌ها تحت تاثیر شمال از شمال غربی قلمداد شده‌اند.

عوامل فیلم شمال از شمال غربی

• کارگردان: آلفرد هیچکاک
• تهیه‌کننده: آلفرد هیچکاک
• نویسنده: ارنست لمن
• بازیگران: کری گرانت- اوا ماری سنت- جیمز میسون- کن لینچ
• موسیقی: برنارد هرمن
• فیلم‌بردار: رابرت برکس
• تدوین‌گر: جرج توماسینی

شناخت انواع ژانر سینمایی

فیلم سرگیجه | Vertigo | ۱۹۵۸

سال ۲۰۱۲ در نظرسنجی سراسری مجله سایت اند ساوند، سرگیجه از سوی منتقدان و سینماگران به عنوان بهترین فیلم معمایی تاریخ سینما انتخاب شد و به سلطه طولانی همشهری کین در این جایگاه پایان داد. اما زمان اکران واکنش‌ها به فیلم ضد و نقیض و حتی منفی بود و در بازبینی‌ها و بازخوانی‌های بعدی بود که سرگیجه به اثری دست‌نیافتنی در کارنامه هیچکاک تبدیل شد. بیش از تمام آثار دیگر فیلمساز، سرگیجه مورد تحلیل‌های روانشناسی و فلسفی قرار گرفته و تأویل‌های متفاوتی از آن وجود دارد. به هر حال این فیلمی است که رمز و راز از همان تیتراژ آغازینش پدیدار می‌شود!

اسکاتی (جیمز استیوارت) مامور سابق پلیس است که به ترس از ارتفاع و سرگیجه مبتلاست و پس از یک تجربه آزاردهنده در جریان کار دچار بحران ذهنی شده. اسکاتی از سوی یک دوست قدیمی مامور می‌شود تا همسر او مدلین (کیم نواک) را تعقیب کند. زن ظاهراً به اختلال روانی مبتلا شده. این تعقیب موجب آشنایی و دل باختن اسکاتی به مدلین می‌شود اما… فیلم معمایی سرگیجه کاندیدای ۲ اسکار (بهترین صدا و بهترین طراحی هنری) در سال ۱۹۵۹ شد.

عوامل فیلم سرگیجه

• کارگردان: آلفرد هیچکاک
• تهیه‌کننده: آلفرد هیچکاک
• نویسنده: بوالو-نارسژاک
• بازیگران: جیمز استوارت- کیم نواک- هنری جونز
• موسیقی: برنارد هرمان
• فیلم‌بردار: رابرت برکس

فیلم مرد عوضی | The Wrong Man | ۱۹۵۶

هیچکس در تاریخ سینما به اندازه آلفرد هیچکاک بابت ساخت فیلم‌های پر از تعلیق و معمایی شهرت ندارد، پس عجیب نیست که وقتی دنبال نمونه‌های شاخصی از فیلم معمایی می‌گردیم، با تعداد قابل توجهی از آثار هیچکاک مواجه شویم. مرد عوضی در میان آثار او از این نظر اهمیت دارد که بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده و در آن خبری از شیطنت‌های معمول هیچکاک نیست. داستان درباره مردی ساده و بی‌آزار (با نقش‌آفرینی هنری فوندا) است که با یک خلافکار تحت تعقیب اشتباه گرفته می‌شود. تلاش‌ها برای رفع اتهام بی‌فایده است و به طرزی باورنکردنی همه شواهد و مدارک علیه به نظر می‌رسد، تا جایی که به همه چیز و همه کس شک می‌کنید…

عوامل فیلم مرد عوضی

• کارگردان: آلفرد هیچکاک
• تهیه‌کننده: آلفرد هیچکاک
• فیلمنامه‌نویس: مکسول اندرسون- آنگوس مک‌فیل (بر پایه داستان واقعی کریستوفر امانوئل بالستررو از ماکسول اندرسون)
• بازیگران: هنری فوندا- ورا مایلز
• موسیقی: برنارد هرمن

بهترین فیلم های جنایی تاریخ سینما

فیلم راشومون | Rashomon | ۱۹۵۰

از میان فیلم معمایی و جنایی می‌توان گفت که این اثر سترگ و ستایش‌شده بیشتر از این جهت در تاریخ سینما شهرت دارد که علاوه بر معرفی آکیرا کوروساوا در مقام یک استاد بزرگ، سینمای ژاپن و آسیا را هم از نو به جهانیان شناساند. میراثی که از این فیلم معمایی به جا مانده، الگوی روایی آن است که به اثر راشومون نیز شهرت دارد و بعداً به کرات در آثار سینمایی و تلویزیونی دیگر نیز مورد تقلید و ارجاع قرار گرفته است. حادثه‌ای اتفاق افتاده و هرکدام از افراد حاضر در ماجرا روایت خاص خود را از واقعه دارند و باید با کنار هم گذاشتن آن‌ها به حقیقت قصه پی ببرید. راشومون از این جهت می‌تواند یک اثر معمایی تلقی شود که نشان می‌دهد که فرم و ساختار روایی خود به تنهایی می‌تواند جنبه‌ای رازآمیز به قصه ببخشد. مدت زمان این فیلم ۸۸ دقیقه است و توانسته است برنده شیر طلایی از جشنواره ونیز و برنده اسکار افتخاری از بیست‌وچهارمین دوره جوایز اسکار شود.

عوامل فیلم راشومون

• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• تهیه‌کننده: مینورو جینگو
• نویسنده: آکیرا کوروساوا – شینوهو هاشیموتو (براساس دو داستان کوتاه از ریونوسوکه آکوتاگاوا)
• بازیگران: توشیرو میفونه- ماسایوکی موری- ماچیکو کیو- تاکاشی شیمورا- مینورو چیاکی
• موسیقی: فومیو هایاساکا