انیمیشن‌های خارجی پیشتاز جذب مخاطب هستند
محمدمهدی شکوری‌مقدم، قائم‌مقام هلدینگ صباایده، به تازگی گفت‌وگویی با روزنامه فرهیختگان داشته و طی این صحبت‌ها به موضوعاتی کلی پیرامون شبکه نمایش خانگی، سینمای آنلاین، اقدام‌های فیلیمو در دوران کرونا و… پرداخته است. متن این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.
کرونا اگر هزار ایراد داشت که داشت، اما یک حسن داشت و آن‌هم گرم شدن بازار شبکه نمایش خانگی و پلتفرم‌های پخش فیلم بود. مردمی که در خانه نشسته بودند و به اینترنت و گوشی و لپ‌تاپ دسترسی داشتند، سراغ این اپلیکیشن‌ها رفتند. بسته‌‌های اینترنتیای بود که هر روز تمام و خریده می‌شد تا صبح به شب برسد و شب‌ها با دیدن فیلم و سریال صبح شوند. سینما‌های تعطیل هم باعث شدند فیلم‌های اکران‌نشده تن بدهند به حضور در شبکه نمایش خانگی. «خروج» و «طلا» آمدند به آغوش شبکه‌‌های نمایش خانگی تا هم از تردید اکران‌های بعد از کرونا خلاص شوند و هم برچسب اولین‌ها را روی سینه‌شان ببینند. عملکرد نه‌چندان مطلوب تلویزیون و نبود سریال‌های محبوب و قوی (به‌جز «پایتخت» و «نون.خ») باعث شد که سریال‌های نمایش خانگی، فارغ از کیفیت ساخت‌شان، دیده شوند و جامعه مخاطبان‌شان محدود به یک یا چند گروه خاص نشوند. البته تعداد افرادی که از تمام شدن سریع بسته‌‌های اینترنت خود بعد از تماشای آنلاین چند فیلم شاکی بودند، کم نبود. آنها حتی برای وزیر ارتباطات پیام گذاشتند و او هم مثل همیشه وعده داد که پیگیری می‌کند. اما نبود شفافیت برای تعیین میزان اینترنت مصرفی در تماشای فیلم‌های آنلاین، خلأ بزرگی است که به‌مرور زمان باعث کاهش اعتماد مخاطبان می‌شود. همانقدر که تسامح و تساهل در نمایش تصاویر خشن و غیراخلاقی در فیلمها و سریال‌های خارجی باعث لطمه خوردن اعتماد عمومی و اخلاق جامعه می‌شود، نگاه محدود و قلع و قمع کردن فیلمها هم نتیجه‌ای جز پناه بردن به آغوش دانلود‌های غیرمجاز ندارد.
حضور پررنگ و موثر پلتفرم‌های نمایش خانگی باعث شده از هم‌اکنون سینمای کم‌رمق داخلی، ترس برش دارد و احساس خطر کند. اهالی سینما که احتمالا خودشان در گرم کردن بازار شبکه نمایش خانگی هم نقش داشتند، حالا به این فکر افتاده‌اند که سینما پس از کرونا چه روز‌هایی را خواهد دید؟ سینما‌هایی که قبل از کرونا هم به‌جز تعداد محدودی، شلوغ نبود و تماشاگرانش پیش از کرونا فاصله اجتماعی را در سالن رعایت می‌کردند. هرچند کسانی هستند که همچنان تماشای فیلم در سالن سینما را بر همه‌چیز ترجیح می‌دهند، اما گذشت زمان نشان می‌دهد که جمعیت آنها چقدر است و سینمای ایران قرار است در سال ۹۹ چه شرایطی را بر خودش ببیند.
تلویزیون هم در این میان از حضور یک رقیب جدی قطعا استقبال نمی‌کند و فضای تعاملی بین صداوسیما و شبکه نمایش خانگی دیده نمی‌شود. گفته می‌شود که هیچ رسانه‌ای جای رسانه‌ای دیگر را نمی‌گیرد. باید منتظر ماند و دید که پدیده‌‌هایی مثل اکران آنلاین چقدر می‌توانند جایگاه خود را پیدا و حفظ کنند. «فرهیختگان» برای بررسی وضعیت شبکه نمایش خانگی و پلتفرم‌های نمایش فیلم سراغ فیلیمو رفته است که برای اولین‌بار در سال ۹۳ چنین سازوکاری را فراهم کرد. آمادگی داریم تا پای صحبت دیگر اپلیکیشن‌های نمایش فیلم و هنر‌های دیگر بنشینیم و مشکلات و چشم‌انداز‌های این حوزه نوپا را بررسی کنیم. گفت‌وگوی ما با محمدمهدی شکوری‌مقدم، قائم‌مقام صبا ایده و از بنیانگذاران فیلیمو را در ادامه می‌خوانید.
کالا‌های مختلفی در تلویزیون تبلیغ می‌شود، اما از پلتفرم‌های نمایش خانگی خبری نیست، این عدم‌حضور از طرف صداوسیما است یا شما و چرا؟
- این سوالی است که برای خود ما هم وجود دارد، ما هم دقیقا نمی‌دانیم عامل این عدم‌حضور چه کسی یا چه کسانی هستند. فیلیمو بار‌ها تمام مسیر‌های قانونی را برای پخش آگهی بازرگانی در تلویزیون طی کرده است؛ اما با در بسته روبه‌رو شده؛ تا زمانی که انحصارطلبی و انحصارگری در رسانه وجود داشته باشد؛ این رویکرد مانع توسعه سرویس‌های بومی می‌شود، به‌گونه‌ای که در پربینندهترین سریال نوروز ۹۹ (پایتخت ۶) ما شاهد تبلیغ اپلیکیشنهایی چون اینستاگرام و waze بودیم؛ اما خبری از سرویس‌های ایرانی همچون نشان، بلد یا فیلیمو در هیچ‌کجای رسانه ملی نبود. همین ضدتبلیغ اپلیکیشن اینستاگرام، در سریال پایتخت۶، زمینه رشد و تقویت این پلتفرم را درجهت افزایش کاربر فراهم می‌کند.
نقش اپلیکیشنهایی مثل فیلیمو و نماوا و… در سبد فرهنگی خانواده‌‌ها متفاوتتر از قبل شده، شما دلایل این اتفاق را در چه می‌دانید؟
- محتوای به‌روز، دسترسی آسان و هزینه کم، سه عاملی هستند که باعث شده است ما در سبد فرهنگی خانواده ایرانی حضور داشته باشیم؛ فیلیمو با توجه به نیاز کاربر به محتوای به‌روز، این محتوا را متناسب با سلیقه و ذائقه ایرانی مناسب‌سازی می‌کند تا خانواده‌‌ها با اطمینان‌خاطر فیلمها و سریال‌های خارجی را تماشا کنند. با توجه به فرهنگ ایرانی و خانواده رکن اول جامعه محسوب می‌شود، چارچوبهای زیست جامعه ایرانی متر و معیار مناسب‌سازی ماست.
عامل دوم دسترسی آسان به فیلیمو است که با توسعه زیرساختهای اینترنتی کشور، فیلیمو ضریب نفوذ بالایی در دورترین نقاط کشور به‌دست آورده است؛ تا همیشه و هر لحظه همراه مخاطب باشد. اما عامل سوم با توجه به شرایط اقتصادی جامعه مهمترین دغدغه خانواده‌‌ها محسوب می‌شود، هزینه کم و بهرهمندی زیاد است، هر کاربر با پرداخت میانگین ۲۰هزار تومان می‌تواند به‌مدت یک ماه به محتوای بیشماری دسترسی پیدا کند؛ تا کالایی امن، سرگرم‌کننده و مقرون‌به‌صرفه اقتصادی در سبد کالای فرهنگی خانواده خود داشته باشد.
اطلاعاتی از پربازدیدترین فیلم‌های ایرانی و خارجی و ژانر‌ها با رقم حدودی‌شان وجود دارد؟
- در گزارشی که پیش از این منتشر کردیم، از استقبال مخاطبان و افزایش ۶۵ درصدی تماشای آنلاین فیلم صحبت کردیم. آمار‌ها نسبت به آن زمان تغییری نکرده و کماکان پنج ژانر برتر ما «انیمیشن»، «خانوادگی»، «اکشن»، «کمدی» و «عاشقانه» است. سریالها و انیمیشن‌های خارجی پربینندهترین محصولات ما هستند که به‌ترتیب بچه رئیس، باب‌اسفنجی و سگهای نگهبان رکورد پربازدیدترینهای این بخش هستند. اما پربازدیدترینهای ما در بخش آثار ایرانی؛ «متری شیش‌ونیم»، «مطرب»، «رحمان ۱۴۰۰» در قسمت آثار سینمایی است و در بخش سریالها به‌ترتیب سریال‌های «هم‌گناه»، «دل» و «مانکن» رتبههای اول تا سوم را در اختیار دارند که به‌طور میانگین هر اپیزود از فیلمها و سریال‌های برتر ایرانی ۴۵ میلیون دقیقه تماشا داشته است؛ این آمار ذائقه‌شناسی خوبی برای فیلم‌سازان و تولیدکنندگان است که بدانند مردم چه اثری را می‌پسندند.
فیلیمو به‌جز پخش فیلم در تولید آثار هم فعالیت می‌کند. از سریال‌های تولیدی این مجموعه بگویید.
- اولین سریال تولیدی را ما با عنوان «نهنگ آبی» به کارگردانی فریدون جیرانی و تهیه‌کنندگی سعید ملکان در سال ۱۳۹۷ با ژانر معمایی-اجتماعی شروع کردیم و در ادامه سراغ سریال «هم‌گناه» به کارگردانی مصطفی‌کیایی رفتیم، که امروز شاهد این هستیم، این سریال با بازیگران پرشمارش یکی از سریال‌های پربازدید شبکه نمایش خانگی است. مجموعه ما، برای سال آینده هم تولید چندین سریال با موضوعات مختلف را در برنامه خود قرار داده است.
نقش پررنگ شبکه نمایش خانگی در روز‌های قرنطینه زنگ خطر را برای رسانه‌‌های سنتی و قدیمی به صدا درآورده‌اند. پلتفرم‌هایی مانند فیلیمو قرار است رقیب جدی تلویزیون و سینما باشند یا خودشان به‌دنبال جایگاه خاصی هستند؟
- جامعه هدف تلویزیون، سینما و پلتفرم‌های درخواست فیلم متفاوت است، مخاطب هدف هرکدام از این رسانهها سلیقه، فهم و دانایی متفاوتی دارد و خوراک موردنیاز این جامعه هدف متناسب با سن، جنسیت و… متغیر است، با این تعریف رقابت وجود ندارد بلکه هرکدام از این رسانهها تلاش می‌کنند جامعه هدف خود را توسعه دهند و جامعه هدف جدید بسازند.
درمورد تلویزیون هم همین دیدگاه وجود دارد، با توجه به اینکه رسانه ملی مخاطب عام دارد، در دسترس بودن آن برای همه اقشار و طبقات اجتماعی (الیت، متوسط و کارگری) شرط لازم است و با توجه به این موضوع، گستردگی مخاطب، رایگان بودن تلویزیون و تامین سرمایه از بودجه دولتی، تلویزیون از دیروز تا امروز جایگاهی تثبیت‌شده بین مردم و اهالی فرهنگ و رسانه دارد. نه‌تنها رشد یکی از آنها باعث تضعیف دیگری نیست بلکه تقویت یکی از آنها فضای رقابتی و تعاملی خوبی را ایجاد می‌کند.
- به‌طور مثال نمونه جهانی فیلیمو، کمپانی نتفلیکس است، این کمپانی با تمام قدرت و جایگاه جهانی، خود را رقیب رسانه سنتی و مردمی مثل تلویزیون یا سینما نمی‌داند بلکه درجهت پرورش صنعت رسانه علاوه‌بر تامین محتوا از سینما؛ وارد تولید شده است، این مدیومها در خدمت هم هستند و نقش مکملی دارند، مانند یک زنجیره این سه مدیوم به هم متصلند و درعین استقلال وابستگی به یکدیگر دارند. بخشی از خوراک شبکه نمایش خانگی ازطریق آثار سینمایی تامین می‌شود و تلویزیون تبلیغ این آثار سینمایی را پخش می‌کند و هر سه این رسانهها در جایگاه واقعی خود قرار دارند.
آیا اکران آنلاین می‌تواند باعث ضربه خوردن به سینما شود؟
- با شیوع ویروس کرونا، تعطیلی سینما‌ها و ضربه اقتصادی که به فیلم‌سازان مستقل و بخش خصوصی وارد شده است و با توجه به مدت زمان کوتاه اکران فیلمها در سینما و ترافیک اکران فیلمها بعد از کرونا، اکران آنلاین بهترین کار ممکن بود تا تولیدکنندگان بتوانند به بازگشت سرمایه و نقدینگی خود فکر کنند و خانوادههایی که نیازمند محصول فرهنگی بودند هم این دوره را با امنیت و آرامش سپری کنند و محتوای به‌روز ببینند.
درواقع شبکه نمایش خانگی مکمل سینماست. مخاطب جدی سینما در هر شرایطی علاقه‌مند است فیلم‌های محبوب خود را در پرده عریض و صدای دالبی سینما ببیند و بشنود؛ پس این دو صنعت مخاطبهای خاص خود را دارند و رشد یکی به دیگری صدمه نمی‌زند.
یکی از مسائل مهم روزگار ما، اقتصاد فرهنگ است. چه ضمانت‌ها و ظرفیت‌هایی برای تداوم فعالیت‌های شبیه فیلیمو وجود دارد؟ این حمایت‌ها از طریق دولت چقدر است؟
- اقتصاد و فرهنگ متاثر از یکدیگرند؛ شبکه نمایش خانگی و به‌روزشده آن پلتفرم‌های ویاودی به‌عنوان بخشی از این اقتصاد فرهنگی باعث گردش مالی می‌شود و جریان نقدینگی را به‌وجود میآورد که همین روند عامل ایجاد اقتصاد فرهنگی و تداوم حضور پلتفرم‌های درخواست فیلم است. اما درمورد حمایت‌ها ما انتظار هیچ‌گونه حمایتی از نهاد یا سازمانی را نداریم، مهمترین اتفاق قانونگذاری شفاف و مشخص برای تکنولوژی است که نهاد قانونگذار به‌سرعت باید خود را با اتفاقات حوزه علم و فناوری تطبیق دهد و به‌روز باشد. اگر متولی قانونگذاری در کشور از لحاظ حقوقی هماهنگ با توسعه این پلتفرمها جلو رود، بیشترین حمایت از صاحبان این کسب‌وکار انجام شده است و تکنولوژی در بستر زمان راه خود را می‌رود و همه این را قضاوت خواهند کرد.
منبع: روزنامه فرهیختگان
