همه‌فن‌حریف
فیلم «پیلوت» تازه‌ترین اثر ابراهیم ابراهیمیان بعد از فیلم‌های «ارسال یک آگهی تسلیت برای روزنامه» و «آااادت نمی‌کنیم»، به زودی وارد شبکه نمایش خانگی خواهد شد. یک درام اجتماعی پرماجرا که التهاب درونی قصه و کنش‌های حداکثری کاراکترها در برابر هم باعث شده است تا اجراهایی متفاوت را از بازیگران این اثر شاهد باشیم. در این میان، کاراکتر سعید با بازی متفاوت جواد عزتی را داریم که نقشی تعیین‌کننده در پیشبرد درام و قصه فیلم بر عهده دارد. یک نقش‌آفرینی قابل‌تحسین دیگر از این بازیگر که بار دیگر قدرت خود در ایفای نقش‌های چالش‌برانگیز و برونگرا را به رخ می‌کشد. برای بررسی همین جنبه از کار این بازیگر، با یادداشت فیلیمو شات همراه باشید.
جواد عزتی از نمونه‌های نادر بازیگری در کشور ما محسوب می‌شود. چهره‌ای که در میان مخاطبان انبوه سینمای بدنه محبوب است و تعداد زیادی فیلم پرفروش در کارنامه خود ثبت کرده. از سوی دیگر، او در سالیان اخیر به‌عنوان یکی از بازیگران مورد تحسین منتقدان و جشنواره‌های داخلی شناخته می‌شود.
این که یک بازیگر چگونه مسیر پیشرفت و تکامل را با این شیب تند طی می‌کند و به یک آیکان سینمایی و مخاطب‌محور تبدیل می‌شود، به تحلیل و واکاوی نیاز دارد. عزتی از نقش فرعی در سریال ۹۰ شبی نه‌چندان محبوبی چون «کمربندها را ببنیدیم» شروع کرده است؛ با یک کاراکتر تماما تیپیکال و زیر گریم، پوشش و لهجه سنگین و کاملا متفاوت در سریال «قهوه تلخ» شناخته و محبوب شده و رفته‌رفته و فیلم به فیلم خود را به‌عنوان ستاره پرفروش سینمای کمدی و بازیگر مورد تحسین جشنواره‌ها و منتقدان در سینمای اجتماعی مطرح کرده است. موردی مثل او را حداقل در سالیان اخیر در سینمای خودمان سراغ نداریم.
همان‌طور که در ابتدای مطلب اشاره شد، جواد عزتی به یک نمونه نادر در مناسبات سینمای ایران، پس از انقلاب، تبدیل شده است و بازیگری ویژه در این زمینه به‌حساب می‌آید . هر چهره یا ستاره‌ای که در همه این چهل سال گذشته به آیکان محبوبیت و اقبال گسترده عمومی و فروش تضمین‌شده در گیشه سینماها تبدیل شد و لقب ستاره را یدک کشید، یک مشخصه ویژه و خصوصیت کاراکتری ثابت در کارهایی مشابه داشت؛ از جمشید آریا (هاشم‌پور) در دهه ۶۰ و سینمای اکشن و پلیسی گرفته تا ابوالفضل پورعرب عاشق‌پیشه دهه ۷۰، از هدیه تهرانی نمادین در دنیای اصلاحات‌خواهانه زنانه در میانه‌های دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ گرفته تا بالاخره محمدرضا گلزار خوش‌سیما و اتوکشیده و رضا عطاران طناز و شوخ‌طبع در سال‌های اخیر.
اما در این میان، واقعا چه مشخصه‌ای برای جواد عزتی می‌توان در نظر گرفت؟ خصوصیات این بازیگر به‌هیچ‌وجه قابل جمع‌بندی و اشاره در یک طبقه‌بندی مشخص نبوده و نیست؛ جز این که بگوییم او بازیگری توانا با تعدادی نقش‌های متفاوت در آثار اجتماعی و هنری و تعدادی کمدی سرگرم‌کننده، مخاطب‌محور و پرفروش بوده است. هرچند هنوز بسیاری به جایگاه این بازیگر به‌عنوان ستاره با دیده تردید می‌نگرند ولی به گمان ما، و با یک مرور اجمالی به کارنامه او و با مقایسه دو سبک متفاوت کاری‌اش می‌توان تحلیلی از جایگاه این بازیگر به‌عنوان ستاره در سینمای ایران داشت.
جواد عزتی و سینمای کمدی
در حال حاضر، «هزارپا» پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران به‌حساب می‌آید که از زوج بازیگر رضا عطاران و جواد عزتی بهره برده است. همین نمونه کافی است تا حتی با در نظر نگرفتن کمدی‌های پرفروشی چون «آینه‌بغل»، «اکسیدان»، «ما همه با هم هستیم» و … عزتی را به‌عنوان یک کمدین محبوب معرفی کنیم. ویژگی تیپ‌سازی این بازیگر در کنار بداهه‌گویی‌های خلاقانه‌اش از موارد محبوبیتش در این ژانر سینمایی محسوب می‌شود. اقبال عمومیِ رو به افزایش او در سال‌های اخیر باعث شده تا بسیاری عزتی را تنها رقیب عطاران به‌عنوان محبوب‌ترین بازیگران طنز سینمای ایران معرفی کنند.
بااین‌حال، به نظر می‌رسد خود این بازیگر مشتاق به چنین جایگاهی در بازیگری نیست. شاهد هستیم که بعد از اکران موفق «هزارپا» در سال گذشته، تعداد آثار کمدی او کاهش چشمگیر داشته است و به نظر می‌رسد که با انتخابی خودآگاه قصد دارد در حوزه سینمای جدی‌تر حضوری دائمی داشته باشد و از حضور و شناخته شدنش به‌عنوان یک بازیگر گیشه جلوگیری کند. اتفاقی که می‌تواند به یک شمشیر برنده ولی دولبه تعبیر شود؛ این انتخاب، از سویی می‌تواند جایگاه هنری عزتی را محکم‌تر و به سینمای جدی و ماندگار نزدیک کند و از طرف دیگر، جدا از این که یک بازیگر توانمند را از سینمای بدنه آسیب‌پذیر ایران می‌گیرد، جایگاه و محبوبیت به‌دست‌آمده در میان مخاطبان انبوه را خدشه‌دار کند.
جواد عزتی و ملودرام- اجتماعی
کافی است به پنج فیلم این بازیگر در همین جشنواره فجر سی‌وهشتم اشاره کرد که به‌تازگی پشت سر گذاشته‌ایم. ۵ اثر متفاوت که البته هیچکدام درونمایه کمدی ندارند و اکثرا جزو آثار تلخ اجتماعی محسوب می‌شوند. هرچند نباید فراموش کنیم که فیلم‌های پرفروش عزتی محدود به آثار کمدی نمی‌شود. در این زمینه، تنها کافی است همکاری‌های این بازیگر با محمدحسین مهدویان در قسمت‌های اول و دوم «ماجرای نیمروز» و همچنین فیلم پرفروش «لاتاری» را مثال بیاوریم؛ آثاری که با تم‌های سیاسی و ماجراجویانه از عزتی آشنایی‌زدایی و این بازیگر را با کاراکتری کاملا متفاوت در مقابل دیدگان مخاطب سینما معرفی کرد.
قدرت بازیگری جواد عزتی در نقش‌های متفاوت و گستردگی انتخاب‌های او، از مثبت‌ترین وجه تا منفی‌ترین شخصیت باعث شده طیف مختلفی از نقش و کاراکترها را در آثار سینمای کشور بر عهده بگیرد. این سر نترس در چالش‌پذیری و آزمون‌وخطای مداوم در هر ژانر و هر زمینه‌ای، آن هم بدون توجه به جایگاه و ملاحظات مرسوم یک ستاره سینما، شاید همان دلیل اصلی پیشرفت و تکامل عزتی تا امروز باشد؛ همان دلیلی که از او یک پدیده و نمونه نادر در سینمای ایران ساخته است.
