از پرده نقره‌ای سینما تا دانلود فیلم و سریال؛ نگاهی به شیوه‌های فیلم دیدن از گذشته تا امروز
شیوع ویروس کرونا و خانه‌نشینی مردم باعث شده تا شیوه های فیلم دیدن آنها نیز تغییر کند. به همین بهانه قصد داریم این موضوع را بررسی کنیم.
این روزها که شیوع جهانی ویروس کرونا زندگی اجتماعی تمام مردم دنیا را تحت تأثیر قرار داده و بسیاری را خانه‌نشین کرده، تماشای محصولات سرگرمی به بخش مهمی از عادات روزمره مردم تبدیل شده است. در چنین شرایطی، تماشای فیلم و سریال، چه جدید و چه قدیمی، فراتر از تفریحی برای گذران اوقات فراغت به ابزاری برای حفظ عقلانیت و کنار آمدن با بحران همگانی فعلی تبدیل شده است. بااین‌وجود همه از این امر راضی و خشنود نیستند و بسیاری ابراز نگرانی کرده‌اند که تعطیل ماندن سینماها و عادت کردن مردم به دانلود فیلم و سریال یا تماشای آثار به‌صورت استریم در پلتفرم‌های آنلاین، می‌تواند به کمرنگ شدن تدریجی فرایند سینما رفتن و حتی معاشرت‌های اجتماعی منجر شود و شاید در آینده‌ای نزدیک، حضور روزمره و تمام‌وقت در خانه به بخشی از سبک زندگی مردم تبدیل شود.
درباره این که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد و چه بر سر زندگی مردم خواهد آمد، از حالا به‌سختی می‌توان چیزی را پیش‌بینی کرد، کما اینکه نزدیک به شش ماه از شیوع کرونا و بحران جهانی متعاقب آن گذشته اما هنوز کسی از چند روز یا چند ماه آینده تصور درست و روشنی ندارد. با این وجود، پرداختن به بحث نمایش خانگی و افزایش اقبال عمومی به دانلود فیلم و سریال یا تماشای آنلاین آنها می‌تواند موضوعی قابل‌بحث باشد. برای درک بهتر شرایط بد نیست که مروری داشته باشیم بر نحوه ارتباط مردم با پدیده‌هایی همچون سینما و تلویزیون در بیش از یک قرن گذشته. در ادامه، برای بررسی شیوه های فیلم دیدن با فیلیمو شات همراه باشید.
از همان ابتدا، یعنی سال‌های آغازین قرن بیستم، که سینما از پدیده نمایش تصاویر متحرک ارتقا پیدا کرد و به مدیومی نمایشی و هنر هفتم تبدیل شد، سینما در مقابل اپرا (که تفریح طبقه اعیان محسوب می‌شد)، همانند برنامه‌هایی که در تماشاخانه‌ها اجرا می‌شدند حکم سرگرمی عوام و طبقه کارگر را داشت. الگویی که تا سالیان بعد ادامه پیدا کرد و طبقه متوسط را هم در بر گرفت. در نیمه اول قرن بیستم سینما قدم‌به‌قدم تکامل پیدا کرد و عناصر تازه‌ای چون صدا و تصاویر رنگی به آن اضافه شد. در تمام آن سال‌ها سینما رفتن شبیه یک آیین ویژه بود و هرکسی را با جادوی خود تحت تأثیر قرار می‌داد و باریکه نوری که بر روی پرده نقره‌ای می‌افتاد، دریچه‌ای بود به عالم خیال.
حدود یک دهه بعد از ظهور تلویزیون، این مدیوم تازه که فرصت پخش و تماشای فیلم‌های سینمایی و فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی را فراهم کرده بود، نه‌تنها به رقیب و جایگزینی برای سینما تبدیل نشد بلکه به کمک آن نیز آمد. تلویزیون موجب فراگیرتر شدن و گسترش هنر و صنعت نمایش شد و نسل جدیدی از سازندگان و مخاطبان را به دنیای سینما معرفی کرد. بااین‌وجود، به دلیل محدودیت‌های ساختاری، تا مدت‌ها قاب کوچک در مقایسه با سینما همیشه در جایگاه دوم قرار می‌گرفت.
گزارش تحلیلی فیلیمو از میزان بازدید از اولین قسمت آثار نمایش خانگی را در فیلیمو شات بخوانید
در دهه هشتاد با به بازار آمدن نوارهای ویدیویی، برگی تازه در دفتر سینما ورق خورد و فرصت تماشای بسیاری از آثار کلاسیک برای نسل‌های تازه فراهم شد و هم‌چنین صنعت نمایش با ویدیوکلوپ‌ها و شبکه نمایش خانگی روش‌های تازه‌ای برای درآمدزایی و ارتباط با مخاطب را پیدا کرد. این روند اواخر قرن بیستم با انقلاب دیجیتال جهشی بزرگ را تجربه کرد.
در هزاره جدید، اینترنت، دیسک‌های دی‌وی‌دی و تلویزیون‌های بزرگتر و باکیفیت بیشتر موجب شدند که دیدن فیلم و سریال در خانه جذابیت‌های تازه‌ای پیدا کند. همین امر زمینه‌ساز انقلاب برنامه‌سازی در تلویزیون و سرمایه‌گذاری بیشتر روی شبکه نمایش خانگی شد. ظرف چند سال و با گسترش زیرساخت‌های ارتباطی، حتی دیگر نیازی به دیسک‌های دی‌وی‌دی و بلو-ری نبود و مخاطبان برای دریافت محتوای موردنظر خود تنها چند کلیک فاصله داشتند.
در شرایطی که مردم در نقاط مختلف دنیا تازه دانلود فیلم و سریال را یاد گرفته بودند و شیوه های فیلم دیدن در حال تحوّل بود، پلتفرم های استریم آنلاین از راه رسیدند و علاوه بر فراهم کردن بوفه‌ای گسترده از محتوا و خوراک سرگرمی، با مطالعه و بررسی رفتارهای کاربران خود آموختند که چگونه می‌توانند همپای انتشار و بازنشر محتوا به تولید محتوای تازه و اُریجینال نیز بپردازند. اتفاقی که در کشور ما به دلیل مشکلات زیرساختی و محدودیت‌ها با چند سال تأخیر رخ داد و موجب شد که دانلود به‌جای تماشا به فرهنگی نوپا ولی ریشه‌دار تبدیل شود.
در بیش از یک دهه گذشته که دانلود و استریم محتوا نقش مهمی را در صنعت نمایش و سرگرمی ایفا کرده، جایگاه سینما هیچ‌گاه متزلزل نشده و ازقضا بازار سینما در کشورهای مختلف نیز گسترش پیدا کرده است؛ با تنوع نژادی، سنی و جنسیتی بیشتر. بااین‌وجود نمایش خانگی نیز رشد چشمگیری را تجربه کرده است.
گزارش میزان فروش آثار اکران‌شده در سینمای آنلاین را در فیلیمو شات بخوانید
مهم‌ترین نکته این است که نمایش خانگی و ارتباط بی‌واسطه‌تر مخاطب و محتوا، باعث شکل‌گیری فرمت‌ها و پرداخت ایده‌هایی شده که پیش‌تر شاید در صنعت بزرگ، پرریسک و محافظه‌کار سینما جای چندانی برای آنها وجود نداشته. سینما نیز به همان نسبت یاد گرفته تا برای حفظ جایگاه خود گام‌های بزرگتری بردارد و سراغ تجربیات جاه‌طلبانه‌تری برود. این دو رویکرد نه‌تنها در تضاد و تناقض با یکدیگر قرار ندارند بلکه مکمل یکدیگر و پیش‌برنده‌ی صنعت نمایش و سرگرمی خواهند بود.
امروز شاهد آن هستیم که شیوه های فیلم دیدن تغییر کرده است. بسیاری از مردم دیگر حتی بر روی گوشی موبایل خود هم مشغول تماشای فیلم هستند، اما این به معنای نابودی سینما نیست. بلکه از گسترش صنعت، روش‌های ارتباط با مخاطب و فرصت ایجادشده برای تولید آثار در ابعاد مختلف خبر می‌دهد. عادت تماشای فیلم بر روی پرده سینما، که همچنان به‌عنوان بهترین و جذاب‌ترین شیوه ممکن برای برخورد با آثار بزرگ از آن یاد می‌شود، از یاد نخواهد رفت بلکه علاوه بر آن، شاهد شکل‌گیری عادات و رفتارهای تازه‌ای در میان مخاطبان خواهیم بود که مطالعه و بررسی آن به سود سینما نیز خواهد بود.
مسلماً در وضعیت کنونی که بیم جان مخاطبان مانع از رونق سالن‌های سینماست، سخت می‌توان به تماشای فیلم بر روی پرده نقره‌ای فکر کرد اما باید خوشحال باشیم از اینکه نمایش خانگی همچنان چراغ عالم نمایش و سرگرمی را روشن نگه داشته، تا زمانی که دوباره فرصت سینما رفتن در کمال امنیت و آرامش فراهم شود.
تماشای فیلم‌های اکران‌شده در سینمای آنلاین فیلیمو
