همه چیز درباره شکل‌گیری فرانچایز جیغ
به گذشته باز گشته‌ایم ببینیم سری فیلم های جیغ از کجا شروع شد؟
مجموعه فیلم های جیغ از آن جنس فیلم‌های ترسناکی هستند که تبدیل به ساب‌ژانر شده‌اند و جیغ‌پسندان هم از آن نوع طرفدارانی که برای هر قسمتش سرودست می‌شکنند. مجموعه فیلم‌های اسلشری که کم‌کم به یک سبک تبدیل شد. به افتخار همه این‌ها، در این مطلب به ۲۶ سال پیش بازگشته‌ایم تا ببینیم همه چیز از کجا شروع شد؟ فرانچایز جیغ چطور پدید آمد.
جیغ الهام گرفته شده از یک داستان واقعی
بد نیست بدانید که داستان اولیه فیلم جیغ چطور شکل گرفت؛ کوین ویلیامسون، فیلمنامه‌ای با عنوان اصلی فیلم ترسناک Scary Movie بر اساس قتل‌های دنیل هارولد (معروف به قاتل گینزویل) در سال ۱۹۹۰، نوشته بود. دنی هارولد، قاتل زنجیره‌ای ساکن فلوریدا بود که دانش‌آموزان محلی را مورد هدف قرار می‌داد. ویلیامسون، اولین‌بار، هنگام تماشای اخبار محلی از این ماجرا آگاه شد. ویلیامسون در سال ۱۹۹۸ به سی‌ان‌ان گفت: «من داشتم برنامه ویژه باربارا والترز درباره قتل‌های گینزویل را تماشا می‌کردم و خیلی ترسیده بودم. زمان پخش آگهی، صدایی شنیدم. مجور شدم خانه را بررسی کنم و وارد اتاق نشیمن شدم و دیدم یک پنجره باز است. من دو روز خانه بودم و هرگز متوجه باز شدن پنجره نشده بودم. بعد به آشپزخانه رفتم، یک چاقوی قصابی در دستم گرفتم و تلفن همراه را برداشتم و به یکی از دوستانم زنگ زدم».
دوست ویلیامسون، شروع به پرسیدن درباره فیلم‌های ترسناک مورد علاقه او می‌کند. در نتیجه، ویلیامسون صحنه ابتدایی فیلمی را نوشت که در نهایت به جیغ تبدیل شد. ویلیامسون، تنها ۳ روز بعد، فیلمنامه کامل را در اختیار داشت. همچنین، ویلیامسون عشق خود به فیلم‌های ترسناکی مانند هالووین و تاثیر آن‌ها در شکل‌گیری لحن خودارجاعی این اسلشر بی‌نظیر را تایید می‌کند. در حالی‌که نماینده ویلیامسون می‌ترسید که فیلم مورد استقبال تهیه‌کنندگان قرار نگیرد، رقابتی میان الیور استون، باب و هاروی واینستین برای گرفتن حق تولید فیلم را جرقه زد. ویلیامسون با یک قرارداد با میراماکس و دایمنشن فیلمز مواقفت کرد و برادران واینستین یک قرارداد اضافی برای دو دنباله دیگر را نیز پیشنهاد دادند. شایعات حاکی از این است که برادران واینستین پس از شنیدن آهنگ مایکل جکسون به همین نام، عنوان آن (فیلم ترسناک) را به جیغ تغییر دادند.
البته، فیلم ترسناک Scary Movie به فرانچایز تقلیدآمیز (پارودی) خودش زیر نظر برادران وینس تبدیل شد که بخاطر تمسخر سکانس ابتدایی جیغ، مشهور است. بو زنگا، تهیه‌کننده فیلم ترسناک، در سال ۲۰۲۰ در مصاحبه‌ای با ورایتی ادعا کرد که دایمنشن فیلمز، فیلم ترسناک را فقط به دلیل موازی بودن با جیغ، خریداری کرده است: «واینستین‌ها می‌خواستند آن را بخرند زیرا فرانچایز آن‌ها یعنی جیغ را دست می‌انداخت. فکر می‌کنم آن‌ها نمی‌خواستند شخص دیگری این کار را با فیلمشان انجام بدهد».
خالق اصلی فیلم های جیغ تا مرگ
«فیلم های ترسناک رو دوست داری؟» این سوالی است که قاتل نقابدار فیلم جیغ (۱۹۹۶) در ابتدای فیلم از قربانی نگون‌بخت خود می‌پرسد. این دیالوگ در فیلمی از استاد سینمای ترسناک، وس کریون Wes Craven کارکردی کنایه‌آمیز داشت. فیلمسازی که سینمای ترسناک مدرن را ابداع کرده است. بنابراین چه کسی بهتر از او می‌تواند ژانری را که خود از خالقانش بوده، هجو کند؟ کریون پیش از آنکه یکی از خلاقانه‌ترین فرانچایزهای اسلشر تمام دوران را راه‌اندازی کند (کابوس در خیابان الم)، مغز متفکر فیلم‌های ترسناک موفقی مانند آخرین خانه در سمت چپ و تپه‌ها چشم دارند بود.
۱۲ سال بعد، کریون کاری غیرممکن را به انجام رساند و تریلری نوجوانانه سرشار از ارجاعات به الگوها و قوانین فیلم‌های ترسناک ساخت که همچنان مرجعی مهم و کلیدی برای نمونه‌های بعد از خود محسوب می‌شود. علاوه بر این، جیغ با شخصیت سیدنی پرسکات (نو کمبل)، مفهوم آخرین دختر Final Girl را وارد دوران تازه‌ای کرد. اگرچه قاتل نقابدار فیلم‌های جیغ شاید در این سال‌ها در قالب هویت‌های مختلفی قرار گرفته باشد، اما یک چیز همواره ثابت می‌ماند: سید ترومای روحی خود را دوباره تجربه می‌کند و به مقابله با آن می‌پردازد.
بازیگران جیغ اصلی شامل کمبل، دیوید آرکت در نقش پلیس ساده‌لوح دیوی رایلی و کورتنی کاکس در نقش خبرنگار گیل ویترز، در کل این فرانچایز که بیش از ۲ دهه را در برمی‌گیرد، ظاهر شده‌اند. اما رابرتس، روری کالکین، آدام برودی، الیسون بری، هیدن پنیتیر، لیو شرایبر، جیدا پینکت اسمیت، هدر گراهام و کریستن بل بازیگرانی هستند که در ۴ فیلم قبلی همگی با قاتل نقابدار روبه‌رو شده‌اند. جیغ ۵ نیز، یک دهه پس از نمایش جیغ ۴ و شش سال پس از اولین سریال اسپین‌آف جیغ شبکه MTV، سرانجام در ۱۴ ژانویه از راه رسید. این اولین‌باری است که کریون کارگردانی دنباله‌ای از جیغ را به عهده نداشت و در سال ۲۰۱۵ درگذشت. مت بتینلی اولپین و تایلر جیلت، کارگردانان آماده باشی یا نه پنجمین فیلم از فرانچایز جیغ را ساخت و جیمز وندربیت و گای بوسیک نویسندگان زودیاک (Zodiac)، فیلمنامه را نوشتند.
ملکه دیرین جیغ، نو کمبل، درباره نگرانی خود برای بازگشت به وودسبورو پس از مرگ کریون، به انترتینمنت ویکلی گفته است: «من واقعا مردد بودم. ایده ساخت این فیلم‌ها بدون وس کریون برایم چالش‌برانگیز بنظر می‌رسید. من او را خیلی دوست داشتم. اما مت و تایلر (کارگردانان فیلم) برای من نامه‌ای نوشتند و در آن از قدردانی و احترام فراوان خود برای وس کریون گفتند و از این واقعیت صحبت کردند که بخاطر وس و این فیلم‌ها است که اکنون کارگردان هستند و این برای من اهمیت زیادی داشت». کورتنی کاکس در همین رابطه اشاره می‌کند: «از همان لحظه‌ای که روی صحنه رفتم به شدت احساساتی شدم و احساس دلتنگی زیادی برای او پیدا کردم. من فکر می‌کنم که کریون از اینکه مت و تایلر دوباره این فرانچایز را راه اندازی کرده‌اند، بسیار خوشحال خواهد شد». کوین ویلیامسون، فیلمنامه‌نویس اصلی جیغ، تهیه‌کننده اجرایی پنجمین فیلم این مجموعه است. کسی که دیوید آرکت از او به عنوان عامل ایجاد فضایی آرام برای بازیگران در طول فرایند تولید، اشاره می‌کند.
کارگردانی وس کریون را مدیون درو بریمور هستیم
اگر درو بریمور نبود، جیغ احتمالا به فیلمی کاملا متفاوت تبدیل می‌شد. کریون بخاطر اینکه در حال کار روی نسخه بازسازی‌شده‌ای از فیلم در چنگ ارواح The Haunting بود، در ابتدا فیلمنامه جیغ را رد کرد. سپس برادران واینستین، رابرت رودریگز، دنی بویل، جرج رومرو و سم ریمی را برای کارگردانی پروژه پیشنهاد دادند، اما ویلیامسون نگران بود که هیچ‌کدام از این کاندیداها لحن فیلم را درک نکنند. بعدتر هنگامی که بریمور برای بازی در نقش شخصیت سیدنی پرسکات قرارداد امضا کرد، کریون در تصمیم خود تجدیدنظر کرد.
اگرچه بریمور، ۵ هفته پیش از شروع تولید با مسائل غیرمنتظره‌ای روبه‌رو شد و تصمیم گرفت که در نقشی جزئی، اولین قربانی فیلم، کیسی بکر (کسی که در سکانس ابتدایی فیلم قاتل نقابدار سراغش می‌‌رود)، حضور پیدا کند. انتخاب او لحنی را برای واژگونی انتظارات ژانری فرانچایز ایجاد کرد. در نتیجه، در هر کدام از دنباله‌ها، مشهورترین ستاره فیلم، پیش از ظاهر شدن عنوان، کشته می‌شود.
با اینحال، جیغ بدون بازیگر نقش سید باقی ماند. پیش از آنکه کریون به ستاره نوظهور Party of Five، نو کمبل، این نقش را پیشنهاد بدهد، بازیگرانی مانند مالی رینگوالد، آلیشیا ویت، بریتانی مورفی و ریس ویترسپون، آن را رد کرده بودند. همچنین اسکیت اولریش، همبازی کمبل در حیله The Craft، به عنوان بازیگر نقش مقابل او در جیغ انتخاب شد. تهیه‌کنندگان فیلم به شباهت‌های میان او به شخصیت جانی دپ در فرانچایز موفق کابوس در خیابان الم، اشاره کردند. کورتنی کاکس با اشتیاق از این فرصت استفاده کرد تا از شخصیتش در سریال دوستان (مونیکا) فراتر برود. گفته می‌شود که او برای این کار باید استودیو را متقاعد می‌کرد که می‌تواند نقش یک خبرنگار عوضی را بازی کند.
فهرست بهترین فیلم های اسلشر تاریخ سینما
دلیل درجه‌بندی NC-17؛ قاتل گوست فیس Ghostface
ظاهرا فریاد و جیغ زیادی از نقاب گوست فیس Ghostface شنیده می‌شد، اما نه به این دلیل که خیلی وحشتناک بود. برعکس، باب واینستین معتقد بود که این لباس به اندازه کافی ترسناک نیست. به گزارش ونتی فر، کتی کونراد تهیه‌کننده فیلم به یاد می‌آورد که عوامل نقاب را در حین بررسی لوکیشن در اتاق زیر شیروانی یک زن پیدا کردند و بلافاصله مجذوب شباهت آن با نقاشی جیغ ادوارد مونک شدند. واینستین اصرار داشت که کریون هر صحنه را با چهار نقاب مختلف فیلمبرداری کند تا زمانی که دایمنشن با یکی از آن‌ها موافقت کرد. واینستین بعدها اعتراف کرد:«فکر می‌کردم این نقاب احمقانه و مضحک است و مردم به آن می‌خندند. فکر می‌کردم وس دیوانه است».
حتی خود کریون این نقاب را برای کار با درو بریمور در سکانس آغازین فیلم، به تن کرد. در واقع بریمور در نقش خود کیسی، واقعا با یک تلفن ثابت بزرگ به کریون نقابدار در این سکانس ضربه می‌زند. همچنین، کریون در نقش فرعی یک سرایدار به سبک فردی کروگر در فیلم حضور دارد. علی رغم بحث درباره زیبایی‌شناسی گوست فیس، انجمن سینمایی آمریکا (MPAA) در ابتدا به دلیل نمایش زیاد خون، درجه NC-17 را به فیلم داد (زیر ۱۷ سال ممنوع). شایعه شده بود که در مرحله تولید از بیش از ۵۰ گالن خون تقلبی استفاده شده است و این مسئله شاید به توضیح چرایی این تصمیم کمک کند. هرچند جیغ سرانجام پس از ۸ باز تدوین اضافی، درجه‌بندی R را دریافت کرد (زیر ۱۷ سال با همراهی والدین یا بزرگسال).
در پشت صحنه فیلم چه خبر بود؟
رُز مک‌گوان، پس از اینکه برای بازی در نقش بهترین دوست سیدنی، تیتوم، انتخاب شد، موهای خود را بلوند کرد تا با ظاهر نو کمبل تضاد داشته باشد. مک‌گوان درباره مدل موی بلوند خود به انترتینمنت ویکلی اینطور اظهار نظر کرده است:«من از این رنگ متنفر بودم و این برای نقش عالی بود». با وجود تمام قتل‌های روی صفحه نمایش، مک‌گوان پشت صحنه فیلم را اینگونه به یاد می‌آورد:«همه چیز بسیار بسیار آرام و بی سر و صدا بود. این احتمالا بهترین گروهی بوده است که تا امروز در آن حضور داشته‌ام». ارتباط میان بازیگران در پشت صحنه فیلم خاطرات خنده‌داری را برای آن‌ها رقم زده است. مک‌گوان با یادآوری خاطرات روزهای فیلمبرداری در سانتا روزا کالیفرنیا می‌گوید:«شبی را به یاد می‌آورم که من و دیوید آرکت کار نمی‌کردیم و حوصله‌مان سر رفته بود. ما متوجه شدیم که جشن رقصی در شهر است، بنابراین شروع به تعقیب لیموزین‌ها و ماشین‌های جشن کردیم و سعی کردیم بفهمیم که کجا می‌روند. ما بدون دعوت به مهمانی آن‌ها می‌رفتیم چون حوصله‌مان سررفته بود».
پایان خونین جیغ؛ طولانی‌ترین شب تاریخ وحشت
افسانه‌ها از این حکایت دارند که فیلمبرداری ۴۲ دقیقه پایانی جیغ، ۲۱ شب متوالی طول کشیده است. به گفته نشریه Mental Floss، آخرین فشار برای به پایان رساندن جیغ باعث شد که بازیگران و عوامل فیلم به بخش نهایی فیلم لقب طولانی‌ترین شب در تاریخ وحشت را بدهند.
رُز مک‌گوان تایید کرد که این یک شب زنده‌داری طولانی فقط برای صحنه مرگ خودش در نقش تیتوم بود. این ستاره در مصاحبه با انترتینمنت ویکلی فاش کرد: «من واقعا از یک دَر سگ (دهانه‌ای کوچک که به حیوان خانگی اجازه می‌دهد از ساختمان وارد یا خارج شود) بالا و پایین می‌رفتم و از آن زمان متوجه شدم که تقریبا هر از در سگی می‌توانم رد شوم. چون به اندازه کافی لاغر هستم، مدام از آن بیرون می‌افتادم. آن‌ها مجبور شدند که پیراهنم را با یک میخ به چوب وصل کنند. در واقع، وقتی وارد آن می‌شوم، واقعا در آن گیر می‌افتم».
حاشیه های فرانچایز فیلم جیغ
اکران در فصل تعطیلات با هدف جلب مخاطبان نوجوان
برادران واینستین به این امید که اسلشر برای نوجوانانی که در طول فصل تعطیلات به دنبال فرار از تعهدات خانوادگی هستند می‌تواند جذابیت داشته باشد، ماه دسامبر را برای عرضه فیلم انتخاب کردند. جیغ به صورت رسمی در ۲۶ دسامبر ۱۹۹۶ به نمایش درآمد. در ابتدا بنظر می‌رسید که قمار کردن روی تاریخ انتشار فیلم به فروش آن صدمه خواهد زد. فیلم در آخر هفته افتتاحیه خود، فقط ۶ میلیون دلار فروخت، اما در هفته‌های بعدی تبدیل به رقیبی جدی برای سایر فیلم‌های روی پرده تبدیل شد. فیلم در نهایت در باکس آفیس داخلی به فروشی ۱۰۳ میلیون دلاری رسید که در مقایسه با بودجه ۱۵ میلیون دلاری آن، موفقیتی بزرگ محسوب می‌شد.
تحت فشار بودن وس کریون برای ادامه دادن فیلم جیغ
پس از موفقیت چشمگیر جیغ، کریون ظاهرا این احساس را داشته که فرانچایز او را احاطه کرده است. متیو لیلارد در همین رابطه به بلادی دیسگاستینگ (Bloody Disgusting) گفته است: «هیچ فشاری روی آن فیلم نبود که چیز ویژه‌ای باشد. حاصل کار در نهایت اثری نمونه‌ای بود، اما هیچ فشاری وجود نداشت. من فکر می‌کنم فیلم‌های دیگر مجموعه، باید در طول فرایند تولید فشار را احساس کرده باشند. جالبه؟ اینطور نیست؟». او همچنین اضافه کرد: «منظورم این است که کریون در پایان فیلم اول به نوعی از آن حس سبکبالی و رهایی جدا شد. فکر می‌کنم از همان زمان بود که مصیبت‌های او شروع شدند. فکر نمی‌کنم این یک راز باشد. او تا زمانی که این چهار فیلم را به سرانجام رساند، واقعا زیر فشار بود و برای اینکه یک فیلم آیکونیک دیگر تولید کند مصیبت‌های زیادی را متحمل شد».
تقریبا می‌توان گفت که آگاهی کریون از فرانچایز، همان چیزی است که باعث شده مجموعه جیغ تا این اندازه نمادین باشد. چه اسلشر دیگری سراغ دارید که در آن شخصی که در آینده نزدیک قربانی خواهد شد فرضیه اصلی این فیلم‌ها را اینگونه به تمسخر بگیرد؛ «نه. خواهش می‌کنم من را نکشید آقای گوست فیس (Ghostface). من می‌خواهم در قسمت بعدی باشم»!
با اینحال، همانطور که کریون پیش‌بینی می‌کرد، فیلم اصلی جیغ با فروش ۱۷۳ میلیون‌دلاری در سراسر جهان، همچنان پرفروش‌ترین فیلم این مجموعه باقی مانده است. درامدهای فیلم به مرور زمان کاهش پیدا کرد. جیغ ۲ ۱۷۲ میلیون دلار، جیغ ۳ ۱۶۱ میلیون دلار و جیغ ۴ ۹۷ میلیون دلار فروخت. پنجمین بخش از این میراث با عنوان ساده جیغ، از ۱۴ ژانویه اکران خود را شروع کرده است. باید ببینم آخرین فیلم این مجموعه موفق خواهد شد روند نزولی فروش این فیلم مجموعه را قطع کند. اتفاقی که به هیچ‌وجه بعید بنظر نمی‌رسد.
