۲۰ انیمه برتر قرن 21 ؛ کودکانه‌هایی که مخاطب بزرگسال دارند - بخش اول

انیمه‌های ژاپنی اغلب در مورد کودکان هستند، اما می‌توان مطمئن بود که در درجه اول برای مخاطب کودک ساخته نمی‌شوند. این فیلم‌ها بینشی درباره ناخودآگاه جامعه ژاپن را ارائه می‌دهند؛ کشوری که در مدت جنگ جهانی دوم به قدرت نظامی غیرقابل‌انکار دولت و افسانه «باد الهی» – ایثار خلبانان کامی‌کازه- اعتقاد داشت. با این حال، پس از بمباران هیروشیما و ناگازاکی، ژاپن باید با این واقعیت کنار می‌آمد که قدرتی بالاتر از امپراتوری ژاپن، یعنی ایالات‌متحده آمریکا وجود دارد.
محبوبترین انیمه های برتر قرن 21 ، «آکیرا»، «شبح درون پوسته»، «مدفن کرم های شب‌تاب» و «نائوشیکا از دره باد» به‌نوعی با کابوس جنگ جهانی دوم درگیر بودند؛ موضوعی که بر هویت ملی ژاپن و همچنین مسئولیت انسانی اختراع سلاح‌های کشتار جمعی سایه افکنده بود. در این زمان، بحث اداره حکومت توسط افراد شایسته و فن‌سالاری مطرح شد و این سوال به وجود آمد که «آیا جذب سریع فناوری غربی به تولد یک دیو جدید منجر می‌شود که درنهایت سرزمین خورشید تابان را نابود خواهد کرد؟»

اگرچه به نظر می‌رسد که برخی از انیمه‌ های برتر تولید‌شده در قرن 21 ، درباره این موضوع هستند («متروپولیس»، «باد برمی‌خیزد»، «شبح درون پوسته ۲: اینوسنسو»)، اما اگر عمیق‌تر نگاه کنیم، در مقایسه با فیلم‌های دهه ۸۰ و ۹۰، امید بیشتری ارائه می‌دهند. کودکان این انیمه‌ها، که نمایندگان نسل ایگرگ (نسل پس از نسل ایکس و قبل از نسل زد) هستند، باید در نبردی متفاوت از پیشینیان خود مبارزه کنند؛ بزرگ‌ترین چالش این نسل، یافتن راهی برای کنار آمدن با مشکلات زندگی روزمره است: از دست دادن پدر («فرزندان گرگ» و «نامه‌ای به مومو»)، بی‌ثباتی در زندگی نوجوانانه و نداشتن هدف («دختری که در زمان پرش می‌کرد» و «۵ سانتی‌متر در ثانیه») یا مشکلات پیدا کردن هویت خود («شهر اشباح» و «بازگشت گربه»). اگرچه ممکن است این مشکلات در مقایسه با هیولاهای نابودگر فیلم‌های قبلی، پیش‌پاافتاده به نظر برسند، اما این نسل باید وظیفه دشوار زدودن سایه‌های جنگ و یافتن راهی برای زندگی را بر دوش بکشد.

در فیلیمو شات به ۲۰ انیمه برتر قرن 21 از نسل ایگرگ می‌پردازیم که تماشای آن‌ها به‌طور جدی توصیه می‌شود؛‌ در بخش اول این مقاله با ما همراه باشید.

۲۰- «نامه‌ای به مومو» محصول سال ۲۰۱۱

تجربه از دست دادن، زندگی در یک کلان‌شهر در مقایسه با حومه شهرها و ارواح پلید فرهنگ فولکلور ژاپنی، اجزای اساسی یک انیمه خوب برای تمامی سنین هستند. مطمئناً «نامه‌ای به مومو» تمام این ویژگی‌ها را دارد و علاوه بر آن، لحظات احساسی و طنزآمیز نیز به آن اضافه شده است. هنگامی که مومو سعی می‌کند با غم از دست دادن پدرش کنار بیاید، ارواحی ترسناک اما صمیمی به او کمک می‌کنند؛ این موضوع باعث شکل گرفتن لحظاتی خنده‌دار در فیلم شکل بگیرد. برای کسانی که فیلم‌هایی با ریتم کند را تحسین می‌کنند، دیدن این نکته جذاب است که مومو چگونه به‌تدریج درک می‌کند که تنها کسی نیست، رنج کشیده است و باید رابطه‌اش را با مادرش پررنگ‌تر کند.

اگرچه این انیمه توان رقابت با کمال جادویی «شهر اشباح» را ندارد، اما در سایه برخی از انیمیشن‌های آمریکایی کاملاً خنده‌دار و سرگرم‌کننده، همانند الماسی گران‌بها می‌درخشد. «نامه‌ای به مومو»، شوخ‌طبعی را در یک داستان دلنشین و انسانی ترکیب کرده است. هیچ‌چیز بهتر از مجموعه جوایزی که این فیلم بین سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۴ دریافت کرده است نمی‌تواند تماشایی بودن آن را اثبات کند؛ از جمله این جوایز می‌توان به جایزه انیمه توکیو، جایزه آکادمی ژاپن، جایزه آسیا پاسیفیک و جایزه آنی اشاره کرد.

۱۹- «بر فراز تپه شقایق» محصول سال ۲۰۱۱

گورو میازاکی، پسر هایائو میازاکی، نتوانست استعداد خود را با انیمه «حکایت دریای زمین» اثبات کند؛ «حکایت دریای زمین»، اولین تجربه کارگردانی او در سال ۲۰۰۶ بود که اگر واقع‌بینانه نگاه کنیم موفقیت بزرگی محسوب نمی‌شود. بااین‌حال، دومین فیلم او همانند اثر یک کارگردان باتجربه ساخته و پرداخته شده است. این فیلم زیبا و سرگرم‌کننده که در استودیو جیبلی ساخته شده است، هم‌تراز با بهترین فیلم‌های این استودیو قرار می‌گیرد.
وقایع «بر فراز تپه شقایق»، در گذشته رخ می‌دهد و داستان گروهی بچه‌مدرسه‌ای را روایت می‌کند که سعی دارند باشگاه خود را از تعطیلی نجات دهند. این فیلم که اقتباسی از یک شوجو مانگا مربوط به دهه ۸۰ است، بهترین المان‌های این ژانر را به‌کار می‌گیرد: لحظات شاد جوانی، شکوفایی عشق و جو انرژی‌بخش و روح‌افزا.

گورو میازاکی، در مقایسه با دنیای جادویی پدرش، خود را به واقعیت نزدیک‌تر ساخته است. قهرمان او که یک دختر به نام اومی است نزدیکی بیشتری با شخصیت‌های ایسائو تاکاهاتا در فیلم «مدفن کرم‌های شب» تاب دارد. این نزدیکی در هیچ‌یک از قهرمانان فیلم‌های نیمه جادویی میازاکی دیده نمی‌شد؛ اما بااین‌حال ظرافت و قدرت اومی را می‌توان با نائوشیکا یا چیهیرو مقایسه کرد. به‌طور کلی، «بر فراز تپه شقایق» بهترین انیمه شوجو تاریخی تا به امروز است. از نقطه قوت‌های فیلم می‌توان به طراحی شخصیت عالی و آهنگسازی فوق‌العاده ساتوشی تاکبه اشاره کرد. «بر فراز تپه شقایق» در میان انیمه ای برتر قرن 21 از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

۱۸- «بازگشت گربه» محصول سال ۲۰۰۲

پروژه «بازگشت گربه» در قالب یک انیمیشن کوتاه به سفارش یک پارک سرگرمی آغاز شد؛ اگرچه این سفارش لغو شد، اما هایائو میازاکی از پروژه دست نکشید و آن را به‌عنوان یک فیلم آزمایشی برای مدیران جدید استودیو جیبوری نشان داد. یکی از این مدیران، هیرویوکی موریتا بود. با گذشت زمان، فیلم بر اساس داستان موریتا توسعه داده شد و بدین ترتیب انیمه جذاب و آزمایشی «بازگشت گربه»، یکی از جذاب‌ترین انیمه های برتر قرن 21 ساخته شد. به‌عنوان ادای احترام به مدیران قبلی استودیو جیبوری، این انیمه از بارون هامبرت فون گیکینگن و موتا، گربه چاق انیمه «زمزمه قلب» محصول سال ۱۹۹۵ به کارگردانی یوشیفومی کوندو الهام گرفت.

باقی بازیگران، در نقش ساکنان سرزمین پادشاهی گربه صداپیشگی کرده‌اند و هارو، دختر نیمه انسان، پس از آن که شاهزاده گربه لونا را نجات داد قرار است در پاداشی ناخواسته با او ازدواج کند. ماجراجویی هارو در سرزمین پادشاهی گربه از برخی جهت‌ها همانند سفر چیهیرو به شهر اشباح است؛ آنها برای آنکه کاراکتر واقعی‌شان را پیدا کنند، باید در ابتدا خود را از دست بدهند. هارو به یک گربه تبدیل می‌شود، درحالی‌که چیهیرو نام خود را فراموش می‌کند و به شخصی به نام سن تبدیل می‌شود؛ هردو آنها فقط زمانی می‌توانند به اصل خود بازگردند که چگونگی حفظ ثبات در زندگی روزمره را یاد گرفته باشند.
به دلیل شباهت‌های موجود بین این دو شخصیت، بازگشت گربه اغلب به‌عنوان ترکیبی ضعیف از انیمه های «شهر اشباح» و «زمزمه قلب» شناخته می‌شود. بااین‌حال، این انیمه، داستانی زیبا و آموزنده در مورد فرهنگ پیچیده ژاپن و تغییر شرایط زندگی ارائه می‌دهد.

۱۷- «قصر متحرک هاول» محصول سال ۲۰۰۴

اگرچه این فیلم بهترین انیمه هایائو میازاکی در قرن بیست و یکم نیست، اما «قصر متحرک هاول» شایستگی قرار گرفتن در لیست انیمه های برتر قرن 21 را دارد. «قصر متحرک هاول» به‌خودی‌خود یکی از دلپذیرترین مخلوقات میازاکی است؛ به‌عنوان ترکیبی از اشکال طبیعی و شکل‌های مربوط به سبک استیم پانک (ماشین بخار)، این انیمه مظهر همنوایی ایده آل طبیعت و دنیای فناوری است. قصر هاول، که مسیر پر پیچ‌وخم بین دو کشور در حال جنگ را طی می‌کند، جایی است که سوفی نفرین‌شده به شکل یک بانوی پیر به دنبال پناهگاه است.

برخی المان‌های این انیمه یادآور داستان «جادوگر شهر اُز» و به‌ویژه شخصیت جادوگر شهر ویرانه است؛ کسی که به دلیل حسادت به سوفی او را نفرین می‌کند. کله شلغمی، مترسکی است که سوفی در راه رسیدن به قصر متحرک با او روبرو می‌شود. هرچند این جهان برای اغلب شخصیت‌های افسانه‌ای غرب همانند خانه است، اما این دنیا شیاطینی با قدرت نظامی دارد که مشهودترین آنها در صحنه‌ای به تصویر کشیده می‌شود که بمب‌افکن‌های غول‌آسا شهر را به آتش می‌کشند.

هنگامی که جادوگر شرور به پیرزنی بی‌آزار تبدیل می‌شود، میازاکی اعلام می‌کند که این فیلم در مورد صلح‌جویی فرا ملّی است؛ او قصد ندارد هیچ‌یک از طرفین را سرزنش کند یا این‌که دشمن قویتر را برای حمله به‌طرف مقابل مورد ملامت قرار دهد، بلکه شرق و غرب را در یک افسانه فرا ملّی آشتی می‌دهد.

۱۶- «صلح کوتاه» محصول سال ۲۰۱۳

«صلح کوتاه»، مجموعه‌ای از چهار فیلم کوتاه است. کاتسوهیرو اوتومو (که مدیریت پروژه را بر عهده داشت)، با سه هنرمند برجسته در عرصه انیمه سازی همکاری داشت. دو تن از آنها، هیروآکی آندو و شوهی موریتا، پیش‌ازاین به ترتیب در فیلم‌های «استیم بوی» و «پروژه آزادی» با این کارگردان همکاری کرده بودند؛ اما هیچ‌کدام از آنها تا آن زمان یک فیلم بلند را کارگردانی نکرده بودند.

انیمه کوتاه موریتا، با نام «مالکیت ها»، داستان یک سامورایی را روایت می‌کند که برای فرار از یک معبد باید وسایل نمادین مختلفی را تعمیر کند. «قابل‌احتراق» اوتومو، تداعی‌کننده سبک نقاشی‌های سنتی ژاپن است، اما نماهای آغازین این بخش به یک بازی رایانه‌ای شباهت دارند. بخش دیگر این فیلم، «قمار» به کارگردانی هیروآکی آندو است که تصاویر آن شباهت زیادی به نقاشی دارند و اهمیت متحرک‌سازی سنتی را در مقابل تکنیک تصویرسازی رایانه‌ای نشان می‌دهند. زیبایی این سه بخش کوتاه، در ارجاعات آنها به مذهب و هنر کلاسیک ژاپن ریشه دارد، اما «قابل‌احتراق» قسمتی است که ازلحاظ سبک بصری بسیار نوآورانه محسوب می‌شود.

در تقابل با این سه داستان که در مورد گذشته هستند، «وداع با اسلحه» اثر کاتوکی یک انیمه علمی-تخیلی ویران شهری است. این بخش، در مقایسه با سه قسمت قبلی طولانی‌تر و از لحاظ تکنیک متحرک‌سازی بهتر از آنها بود. نکته قابل‌توجه این قسمت در مقایسه با دیگر انیمه های علمی تخیلی، رخ ندادن وقایع داستان در یک کلان‌شهر بود. در عوض یک شهر بزرگ، تنها یک ویرانه وجود داشت که در آنجا جنگ میان انسان‌ها و ماشین‌ها به سطحی جدید رسیده بود. «صلح کوتاه» نمایش خوبی از چیزی است که نوآورترین انیماتور های آن زمان قادر به انجام آن بودند. این فیلم باعث شد مردم برای تماشای یک انیمه بلند به کارگردانی آندو، کاتوکی و موریتا به‌صورت مجزا امیدوار شوند.

۱۵- «دختری که در زمان پرش می‌کرد» محصول سال ۲۰۰۶

«دختری که در زمان پرش می‌کرد» یک فیلم شاد در مورد دختری به نام ماکوتو و دو دوست پسر او است. اگرچه عنوان فیلم کمی گمراه‌کننده است اما با یک انیمه علمی-تخیلی مواجه نیستیم. در این انیمه، مامورو هوسودا قدرت خود را به رخ کشیده است: نمایش زیبایی ساده زندگی در ژاپن مدرن.

اگرچه برخی هواداران مایل‌اند فرض کنند که مسئله سفر در زمان، فیلم را پیچیده‌تر از چیزی کرده است که در نگاه اول به نظر می‌رسد، اما برای لذت بردن از آن نیازی به تفکر در مورد طبیعت و نظریه سفر در زمان نیست. علاوه بر این، سفر برخی شخصیت‌ها به گذشته، بخش فرعی داستان است، زیرا تمرکز اصلی روایت روی موضوع حفظ دوستی‌هاست.

۱۴- «دنیای مخفی آریتی» محصول سال ۲۰۱۰

تولیدات استودیو جیبوری به‌طورکلی طیف وسیعی از مخاطبان را به خود جذب می‌کنند؛ زیرا بیشتر این فیلم‌ها درباره افراد شرور کلاسیک نیستند و در عوض به موضوع‌های جدی اجتماعی یا عاطفی می‌پردازند. کشمکش اصلی فیلم‌های این استودیو، معمولاً ناشی از درگیری بین شخصیت هایی با اهداف متفاوت است. بااین‌حال، در عوض تقابل یک دشمن اصلی با گروهی از قهرمانان، تمامی شخصیت‌ها فضیلت‌ها و پلیدی‌های مخصوص به خود را دارند.

به‌عنوان یکی از بهترین تولیدات استودیو جیبوری و یکی از انیمه های برتر قرن 21 ، «دنیای مخفی آریتی» یک اثر جذاب برای تمامی سنین است. اگرچه کارگردان آریتی، هیروماسا یونه‌بایاشی است، اما هایائو میازاکی به‌عنوان فیلمنامه نویس در این پروژه مشارکت داشته است. این موضوع باعث می‌شود که شاهد المان‌هایی بسیار آشنا باشیم. شخصیت اصلی، به‌خودی‌خود یک قهرمان «میازاکی‌گونه» است؛ آریتی، دختری از نژاد پری است که وظیفه قرض گیری را بر دوش دارد. او در اولین سفرش به دنیای بیرون، تنها قانون نژاد خود را نقض می‌کند و اجازه می‌دهد که یک پسر بیمار از نژاد انسان به نام شو، او را ببیند.

نقطه قوت این انیمه، نمایش دنیای روزمره از دیدگاه یک بیگانه است: از دیدگاه خانواده آریتی، حتی انسان هایی با اهداف خوب نیز به دلیل ابعاد بزرگشان خطرناک محسوب می‌شوند، درحالی‌که این دختر پری، چشمان شو را به جهان کاملاً جدید و چشم‌نواز زیرزمین باز می‌کند.

۱۳- «استیم بوی» محصول سال ۲۰۰۴

کاتسوهیرو اوتومو اولین بار با ساخت انیمه علمی-تخیلی «آکیرا» محصول سال ۱۹۸۸ قلب تماشاگران را تسخیر کرد. این انیمه باعث شد منتقدان و محققان، این سبک از فیلمسازی را جدی بگیرند. تقریباً بیست سال بعد، «استیم بوی» قبل از آن که اکران شود به دلیل بودجه زیاد و زمان تولید طولانی خود بر سر زبان ها افتاده بود. هنگامی‌که فیلم بر پرده سینما ها اکران شد، منتقدین با تماشای تصاویر زیبایی که به‌واسطه ۱۸۰ هزار نقاشی و ۴۰۰ تصویر رایانه‌ای خلق شده بودند آن را تحسین کردند، اما این فیلم به‌عنوان یک انیمه استیم پانک نیز مورد استقبال قرار گرفت.

درحالی‌که دغدغه «آکیرا»، مشکلات دنیا و حضور همه‌جانبه فناوری بود، «استیم بوی» زمانی را روایت می‌کند که انسان اولین ماشین‌ها را خلق کرد. برای اوتومو، فناوری هیچ‌گاه نمی‌تواند به‌طور مسالمت‌آمیز با طبیعت ترکیب شود. کشمکش اصلی داستان، همانند انیمه «آکیرا»، ناشی از ویژگی‌های بالقوه فناوری برای تخریب محیط‌زیست است.

۱۲- «محل قرار روزهای اول آشنایی» محصول سال ۲۰۰۴

وقایع «محل قرار روزهای اول آشنایی» در یک ژاپن خیالی پس از جنگ رخ می‌دهد؛ ژاپن به یک نیمه شمالی تحت کنترل متحدین و یک نیمه جنوبی تحت کنترل ایالات‌متحده تقسیم شده است. سلاح اصلی شمال، یک برج است که بر آسمان سلطه دارد. در این حال، دختری به نام سایوری که در نیمه جنوبی زندگی می‌کند به خوابی بی‌انتها فرو می‌رود و سرنوشت او با برج پیوند می‌خورد.

این جنگ فرضی (که باعث شد ژاپن به طرزی فراموش‌نشدنی تجزیه شود)، ما را به یاد جنگ جهانی دوم می‌اندازد. پس از گذشت چند دهه، اضطراب جنگ هنوز بر خاطرات و زندگی مردم سایه افکنده است. نجات از این وضعیت تنها زمانی آغاز می‌شود که دوستان سایوری، یعنی هیروکی و تاکویا که از نسل جدید هستند، راهی برای از بین بردن این کابوس و منشاء اختلاف یا همان برج هیولایی ایزو پیدا کنند.
موضوعی که در انیمه ماکوتو شینکای شاهد آن هستیم تداعی خاطرات کودکی و اشتیاق برای رویاهای دست‌نیافتنی و آسمان، نمادی از این رویاهاست. اما وجود آگاهی اجتماعی، مشهودترین نقطه قوت داستان «محل قرار روزهای اول آشنایی» است. این نقطه قوت باعث شده انیمه ماکوتو شینکای ارزش تماشای چندین‌باره را داشته باشد و یکی از انیمه های برتر قرن 21 محسوب شود.

۱۱- «کابوی بیباپ: فیلم سینمایی» محصول سال ۲۰۰۱

داستان این انیمه علمی-تخیلی در آینده‌ای رخ می‌دهد که بشر برای ادامه زندگی مجبور شده است در سیارات مختلف منظومه شمسی پراکنده شود. بیباپ یک شکارچی جایزه‌بگیر است که تصمیم دارد فردی را شکار کند؛ این فرد همان کسی است که باعث یک ویروس جدید را منتشر می‌کند. طبیعتاً، این تصمیم او شامل ماجراجویی‌های زیادی است که به صحنه‌های اکشن بسیاری منجر می‌شود. موضوع تحسین‌برانگیز این انیمه، صحنه‌های مبارزه فضایی و مبارزه با هنرهای رزمی است که با ظرافت خاصی به انیمیشن تبدیل شده‌اند.

این فیلم سینمایی، اقتباسی از یک انیمه سریالی بسیار محبوب با همین نام است که هواداران آن عاشق تمامی بیست‌وشش قسمتش هستند. کابوی بیباپ، المان‌هایی را در خود جای داده است که در فیلم‌های گانگستری غربی و سبک علمی تخیلی شاهد آن بوده‌ایم. این موضوع باعث شده است که فضای فیلم، بیش از آن که به انیمه های ژاپنی شباهت داشته باشد، فضایی غربی را تداعی کند. این فیلم، تا حد زیادی به سریال وفادار بوده است بنابراین تماشای «کابوی بیباپ: فیلم سینمایی» نه‌تنها برای هواداران سریال لذت‌بخش خواهد بود، بلکه بی‌شک یکی از انیمه های برتر قرن 21 نیز محسوب می‌شود.